Podstawowe informacje

Zaprezentowane tu materiały edukacyjne dotyczą obrazu Kolumba przedstawionego w niemieckich i brytyjskich popularnych magazynach historycznych, które zostały wybrane jako przykłady. Główny nacisk kładziony jest na metodę dodawania ilustracji do magazynów oraz na to, czy sposób ich zamieszczania spełnia kryteria wykorzystywania źródeł historycznych. Zadania przedstawione w niniejszych materiałach edukacyjnych mogą być postrzegane jako sugestie odnoszące się do ujęcia tego tematu w klasie. Mogą one również zostać wykorzystane do analizowania ilustracji przedstawionych w magazynach historycznych z innych krajów (materiały dodatkowe). Ponadto, przeczytać można omówienia podsumowujące sposób przedstawiania Kolumba i jego „odkrycia” w podręcznikach do historii (materiały dodatkowe), aby zrozumieć tendencje panujące w poszczególnych krajach, dotyczące przedstawiania tego tematu.

Odniesienie do planów nauczania

W bawarskich szkołach temat „Kolumba“ i jego „odkryć“ stanowi część zajęć dla klas 7 (uczniowie w wieku 13 - 14 lat). Nie ma jednoznacznego odniesienia do postępowania w odniesieniu do magazynów historycznych, jednak plany nauczania wymagają uznania „kultury historycznej" za część życia codziennego uczniów.

Temat ten nadaje się do nauczania interdyscyplinarnego, umożliwia np. łączenie historii i nauk społecznych, przedmiotów humanistycznych i niemieckiego.

Cele nauki

Z jednej strony, uczniowie doskonalą swoje umiejętności w zakresie krytycznego odbierania mediów, a z drugiej, porównują i analizują transnarodowe punkty widzenia na dany temat.

Stają się bardziej wyczuleni na wykorzystanie materiałów graficznych zarówno w magazynach, jak i w podręcznikach szkolnych oraz rozwijają kryteria oceny zastosowania takich materiałów w ogóle, a w szczególności w mediach komercyjnych.

Poprzez porównywanie magazynów historycznych i podręczników do historii uczniowie dowiadują się jak radzić sobie z różnymi sposobami przedstawiania tematów historycznych, a także zauważają różnice w przypominającym naukowy stylu wykorzystywanym przez popularne magazyny historyczne i podręczniki.
Porównując podręczniki i magazyny z różnych krajów uczą się analizować i porównywać różne tendencje w prezentowaniu danego tematu w poszczególnych krajach (w ramach materiałów edukacyjnych wykorzystano przykładowe magazyny brytyjskie i niemieckie). Magazyny z innych krajów znajdują się w „materiałach dodatkowych"; mogą one być wykorzystane do poszerzenia analizy porównawczej punktów widzenia poszczególnych krajów europejskich.

Perspektywa niemieckich podręczników na temat „Kolumba i 'odkrycia Nowego Świata' "

W celu przeanalizowania sposobu, w jaki przedstawiany jest Kolumb i jego „wielkie odkrycie" w krajowych magazynach, pokrótce wyjaśniona zostanie niemiecka perspektywa na ten temat tak, jak jest ona przedstawiana w niemieckim planie nauczania i podręcznikach szkolnych.

Kolumb i odkrycie przez niego szlaku morskiego do Ameryki jest tu przede wszystkim postrzegany jako nieodzowny element „przejścia" ze średniowiecza do czasów współczesnych, a nie jako np. początek kolonializmu europejskiego, co może wiązać się z krótkim okresem kolonializmu w Niemczech (1884-1918), a także z brakiem powieści związanych z tym okresem w literaturze niemieckiej.

Wraz z wynalezieniem prasy drukarskiej oraz towarzyszącej temu rewolucji mediów, a także humanizmowi, renesansowi i reformacji, „odkrycie Ameryki" przez Kolumba uznane zostało za istotny etap na drodze do czasów współczesnych, ponieważ ekspedycja ta zrewolucjonizowała wiedzę na temat kształtu ziemi. Rok 1492 zazwyczaj jest interpretowany jako punkt przełomowy, a co za tym idzie, jako „wielki moment" w historii świata. Kolumb oraz jego „odkrycia" naznaczone są jako doniosłe osiągnięcia historyczne Europy oraz jako początek „rozkwitu Zachodu" nie przypisywanego pojedynczemu krajowi.

Problemy związane z „odkryciem" Kolumba najczęściej są pomijane: osiągnięcia zazwyczaj są przedstawiane jako czyn heroiczny, na który nadeszła odpowiednia pora – natomiast przypadkowość „odkrycia" mimo, że nie jest utrzymywana w sekrecie, nie jest szczegółowo przedstawiana.

Ponadto, „odkrycie Ameryki" w planie nauczania i w podręcznikach szkolnych nie jest dostatecznie rozpatrywane z historycznego punktu widzenia. Wydarzenie to wydaje się być naturalnym początkiem dominacji europejskiej na świecie (do roku 1918). Wskutek tego uczniowie mogą łatwo odebrać mylne wrażenie, że Europa zawsze była najważniejszym z pośród kontynentów w kontekście historii światowej. Taka eurocentryczna perspektywa przesłania marginalną pozycję Europy w transnarodowej sieci Eurazji istniejącej w średniowieczu i nie uznaje za istotne wyjaśnić dlaczego Europa lub żeglarze europejscy, a nie mieszkańcy innych kontynentów, byli tymi, którzy odkryli szlak morski do Ameryki pod koniec wieków ciemnych.

Perspektywa ludności rdzennych oraz konsekwencje „odkrycia" dla ich populacji są brane pod uwagę w planie nauczania i podręcznikach szkolnych, choć często sprowadzane są do zaledwie kilku zdań w ramach prezentacji.

Autor:

Zespół EHISTO, Augsburg

Sposób przedstawiania Kolumba w brytyjskich podręcznikach

Do czasu wprowadzenia pierwszej ogólnokrajowej podstawy programowej w 1991 r. Krzysztof Kolumb był tematem powszechnie występującym w brytyjskich podręcznikach. Zwykle zagadnienie nosiło tytuł „Wyprawy odkrywców” i skupiało się na dokonaniach trzech najważniejszych podróżników: Kolumba, Ferdynanda Magellana i Francisa Drake’a. Wyprawy były przedstawiane głównie jako mające na celu odkrycia i kierowane ciekawością naukową, a nie chęcią zysku.
Po wprowadzeniu obowiązkowej podstawy programowej w 1991 r. znacznie większy nacisk położono na historię kraju; jeden z Sekretarzy Stanu uważał, że przynajmniej 80% podstawy powinno dotyczyć historii Wielkiej Brytanii, a podręczniki odzwierciedlały tą opinię. Uwaga została skupiona na rozwoju Imperium Brytyjskiego, w rezultacie bardzo niewiele podręczników wspominało o podróżach Kolumba i Magellana; nacisk położono na brytyjskich odkrywców (Drake, Cook) i powiązania Wielkiej Brytanii z Kanadą, Ameryką, Indiami, Australią i koloniami brytyjskimi w Afryce. Temat dotyczący Kolumba to do dnia dzisiejszego „biała plama” w brytyjskich podręcznikach do historii. Kolumb nie pojawia się również w nowej podstawie programowej, która ma zostać wprowadzona do szkół we wrześniu 2014 r., a więc mało prawdopodobne jest, że znajdzie się w brytyjskich podręcznikach w przyszłości.

Autor:

Zespół EHISTO, University of East Anglia