Podstawowe informacje

Pierwsza wojna światowa to wydarzenie kluczowe dla najnowszej historii. Można ją postrzegać jako początek serii potwornych konfliktów, które kształtowały Europę przez niemal cały XX w. (1914-1989). Przyczyn wojny z lat 1914-1918 często upatruje się w politycznych napięciach, przymierzach i imperialistycznych dążeniach, które sprawiły, że drobny konflikt przerodził się w wielką wojnę. Z jednak strony mamy Niemcy i Austro-Węgry, tzw. państwa centralne, a z drugiej strony – Francję, Rosję i Wielką Brytanię, czyli Trójporozumienie. W skład Trójporozumienia wchodziła też Serbia, a później Japonia, Włochy, Rumunia i Stany Zjednoczone. Szwecja ogłosiła neutralność, toteż nie była bezpośrednio zaangażowana w wojnę. Mimo to konflikt dotknął kraj na wiele sposobów. Reglamentacja towarów i problemy ekonomiczne związane z handlem międzynarodowym wpłynęły na życie codziennie. Ówcześni Szwedzi z niepokojem czytali doniesienia o wojnie w okopach, które tylko umacniały ruchy pacyfistyczne w kraju

Pierwsza wojna światowa w szwedzkim programie nauczania

Jednym z najważniejszych zagadnień, na których skupia się szwedzki program nauczania historii w szkołach ponadgimnazjalnych jest „industrializacja i demokratyzacja na przełomie XIX i XX w. oraz najważniejsze globalne procesy zmian i wydarzenia, m.in. migracja, procesy pokojowe, dystrybucja zasobów i coraz lepsza koniunktura, współpraca międzynarodowa, prawa człowieka, równość płci, kolonializm, dyktatury, ludobójstwa i konflikty”. Najważniejsze wydarzenie związane z tymi procesami historycznymi to pierwsza wojna światowa.

Cele nauczania

Przyczyny wybuchy pierwszej wojny światowej to skomplikowany problem, który można rozpatrywać na wiele sposobów. Przygotowaliśmy pytania, które mają skłonić uczniów do rozważenia przyczyn wybuchu pierwszej wojny światowej z różnych punktów widzenia. Zadania mają również na celu zachęcenie do myślenia krytycznego. Zważywszy na fakt, że historia jest przedmiotem zarówno humanistycznym jak i związanym z naukami społecznymi, zajmuje się ona badaniem losów jednostek i zmian społecznych na przestrzeni dziejów. Kwestie te należy analizować zarówno z perspektywy indywidualnej, jak i holistycznej. Pragniemy ukazać, jakie możliwości mieli ludzie w przeszłości i jakich wyborów musieli dokonywać, a także w jaki sposób współczesne społeczeństwo i panujące poglądy mogą wyjaśniać dawne zdarzenia. Teksty, ilustracje i pytania zostały wybrane i opracowane w taki sposób, aby zachęcały do myślenia krytycznego, zwłaszcza w odniesieniu do treści popularnonaukowych o tematyce historycznej.

Pierwsza wojna światowa w podręcznikach szkolnych

W szwedzkich podręcznikach pierwsza wojna światowa jest przedstawiana przede wszystkim jako efekt zachwiania równowagi sił. Po okresie względnego pokoju i dobrobytu w Europie, na który niemały wpływ miała industrializacja, doszło do wojny na niespotykaną dotąd skalę. Próba wyjaśnienia przyczyn pierwszej wojny światowej to niełatwe zadanie. Na politykę europejską ogromny wpływ miała rywalizacja między państwami dążącymi do poszerzenia swoich wpływów, jak również gospodarka i status społeczny. Europejskie potęgi rywalizowały ze sobą w Afryce i na polu industrializacji. W całej Europie dochodziło do wielkich przemian społecznych, a nowo powstałe grupy społeczne, takie jak zamożne mieszczaństwo, kwestionowały tradycyjny podział władzy. Dziewiętnastowieczny nacjonalizm również miał wpływ na rozwój zdarzeń, doprowadzając do wielu konfliktów, m.in. na Bałkanach.

Autor: Thomas Nygren,

Dalarna University