1

Korzystanie ze źródeł

a. Z jakich źródeł korzystali Peter Englund, autor szwedzkiego tekstu i Christopher Clark, autor angielskiego artykułu?

b. Czy wielcy historycy również powinni podawać źródła informacji? Omów tę kwestię z kolegą.

Nieco kontrowersyjna teza, że uznani historycy nie muszą ujawniać swoich źródeł, wystarczy nazwisko, może być krytykowana lub broniona. Można ich krytykować za nienaukowe podejście i lenistwo oraz bronić twierdząc, że analiza naukowa jest częścią ich kultury, a to, że można im zaufać udowodnili swoim dorobkiem, w poprzednich pracach.

Czy tekst można było napisać inaczej?

a. Porównaj treści obu artykułów. Czym się różnią?

b. Porównaj artykuły z informacjami w twoim podręczniku i Wikipedii – jak opisano główne postacie i wydarzenia?

Historia jest oparta na selekcji informacji i konstrukcji narracji. Dlatego o jednym wydarzeniu można opowiadać wiele różnych historii. Jest wiele faktów, na których można się skupić i wiele różnych wniosków, które można wyciągnąć. Wybitny profesor opowiada ciekawą historię, dwóch profesorów opowiada dwie różne historie. Wersja Clarka jest bardziej tradycyjna i bliższa treściom, które można znaleźć w podręcznikach i w Wikipedii, natomiast Englund podkreśla, że to przypadek był decydującym czynnikiem.

3

Jak wiarygodny jest według ciebie ten tekst?

Brak jest źródeł, ale autorami są poważani historycy, posiadający dorobek, który świadczy o tym, że są godni zaufania. W porównaniu do innych tekstów akademickich o tej samej tematyce, są one historycznie poprawne, ale interpretacja Englunda może zostać uznana za dość niekonwencjonalną.

4

Jakie teoretyczne podejście (bądź uprzedzenia) reprezentuje autor? Jakie teoretyczne punkty widzenia dostrzegasz w tekście?

Wszyscy autorzy patrzą z własnej, subiektywnej, perspektywy. W przypadku Englunda ciężko to jednak stwierdzić. Stanowisko szwedzkiego autora nie jest deterministyczne, inaczej niż w przypadku Clarka. Celem pytania jest zmuszenie uczniów do myślenia o różnych tendencjach autorów, a nie poszukiwania „dobrej odpowiedzi.”

Teoretyzowanie wbrew faktom jest w porządku?

a. Czy uważasz, że teoretyzowanie wbrew faktom, takie jak spekulacje autora szwedzkiego tekstu, jest dopuszczalne z historycznego punktu widzenia? Zastanów się i uzasadnij odpowiedź.

b. Porównaj swoją odpowiedź z odpowiedzią kolegi i spróbuj znaleźć różne argumenty za i przeciw takiemu teoretyzowaniu.

Korzystanie z teorii niepopartej faktami w historii jest stale wykorzystywane w debatach historyków i dydaktyce. Uważa się, że może mieć ciekawy potencjał pedagogiczny, stymulując kreatywność i świadomość historyczną. Z drugiej strony ten sposób uprawiania historii jest krytykowany, ponieważ przestaje być nauką historyczną – opartą na wyważonej interpretacji faktów – a staje się fikcją opartą na fantazji autora i tym samym traci prawdziwy charakter nauk historycznych.

Twoja własna historia.

Wysuń własną teorię wbrew faktom, dotyczącą np. rewolucji francuskiej lub przyczyn wybuchu II wojny światowej. Napisz krótki tekst opisujący, co by się stało, gdyby sprawy potoczyły się nieco inaczej.

Celem jest stymulacja kreatywności uczniów i ich świadomości historycznej przez zmuszenie ich do ponownego przemyślenia biegu historii. Konstruowanie narracji alternatywnych historii pozwoli im zrozumieć, że przeszłość, teraźniejszość i przyszłość oferują wiele opcji. Ludzie tworzą własną historię i budują społeczeństwa, swoim działaniem wpływając na kształt przyszłości.

Artykuły popularnonaukowe o tematyce historycznej

a. Po czym można poznać, że teksty „Pierwsza wojna światowa – nieunikniona katastrofa?” i „Strzał, który wywołał pierwszą wojnę światową” napisano dla magazynów popularnonaukowych?

b. Porównaj tytuły i wyróżnione fragmenty w obu tekstach.

c. Jak sądzisz, czym charakteryzują się tytuły i opracowanie graficzne artykułów w czasopismach popularnonaukowych?

a. Szwedzki tekst nie jest prosty do przeczytania, ale jego celem jest przedstawienie spektakularnego zbiegu okoliczności, który miał miejsce w przypadku znanego powszechnie tematu z historii powszechnej. I wojna światowa to popularny temat w tego typu magazynach oraz próba prezentacji spektakularnej przeszłości, co jest częścią logiki mediów. W tekście angielskim spektakularna dramaturgia jest wyraźnie elementem centralnym, uwypuklonym przez zastosowany układ graficzny.

b-c. Nagłówki i cytaty pokazują, jak dramaty z przeszłości często stają się punktami centralnymi historii popularnej.

Przyjrzyj się ilustracjom w trzech czasopismach

Prawie wszyscy aktorzy sceny politycznej to mężczyźni i wydarzenie było zdecydowanie zdominowane przez mężczyzn. Sytuacja społeczna prowadząca, przynajmniej częściowo, do wojny, prawie wcale nie została opisana w tekstach. Mężczyzna był w tamtych czasach zarówno głową rodziny, jak i polityki, a zainteresowanie historią zdominowaną przez mężczyzn jest ciągle widoczne w czasopismach o tematyce historycznej.