Wprowadzenie

IDevice Icon

Krzysztof Kolumb z perspektywy brytyjskiej.

W oparciu o artykuł z popularnego magazynu historycznego autorstwa Davida Armitage'a, 'Christopher Columbus and the Uses of History' (Krzysztof Kolumb i zastosowania historii)
History Today, (maj 1992 r.).

 

Autorzy: Liz Kelleway i Terry Haydn

Wielka Brytania

 


IDevice Icon
W ramach Projektu EHISTO od września 2013 r. Hellesdon High School w Norwich, w Anglii, prowadzić będzie serię warsztatów dla początkujących, opracowanych z myślą o nowych uczniach przygotowujących się do egzaminu na poziomie Advanced Subsidiary z Historii (16 - 17 lat). Celem warsztatów będzie doskonalenie umiejętności w zakresie czytania krytycznego i rozwijanie zdolności oceniania i analizowania, a także ustalenie oczekiwań odnoszących się do pracy do egzaminu na poziomie Advanced Subsidiary. Niniejszy artykuł będzie jednym z dokumentów wykorzystanych podczas warsztatów. Uczniowie będą pracować w grupach nad określonymi zadaniami powiązanymi z przypisanym im artykułem.

Odniesienie do planu zajęć

Pomimo, że „The voyages of discovery" (Ekspedycje odkrywcze) (lub w przypadku niektórych lewicowych lokalnych władz oświatowych „The voyages of exploitation" [Ekspedycje wyzyskowe]), w tym również prowadzone przez Krzysztofa Kolumba, były powszechnie nauczane w brytyjskich szkołach do lat dziewięćdziesiątych XX wieku, nie stanowiły one obowiązkowej części Rządowego programu nauczania historii wprowadzonego w 1991 roku, przez co Kolumb, Magellan, itp. nie są postaciami powszechnie ujętymi w brytyjskich podręcznikach, ani nie są zazwyczaj uwzględniani w programach nauczania do egzaminów. Zamiast tego nacisk był raczej kładziony na dzieje Imperium Brytyjskiego w XIX wieku; tzn. na kwestię imperializmu, choć losy Imperium Rzymskiego również stanowiły część programu nauczania w wielu szkołach.

Cele nauki

Ponieważ warsztaty są opracowane dla wszystkich uczniów rozpoczynających naukę Historii na poziomie Advanced Subsidiary, a także ponieważ mają one stanowić podłoże umożliwiające rozwijanie ich umiejętności w zakresie czytania krytycznego, zadania zostały tak przygotowane, by podczas kursu pozwoliły uczniom zastosować wspomniane umiejętności do szerokiego wyboru tekstów. Podczas korzystania z artykułu Armitage’a na temat Kolumba uczniowie zachęcani będą do rozebrania środków literackich użytych przez autora do przedstawienia i rozwinięcia swoich racji. Celem tego zabiegu jest rozwinięcie umiejętności pisarskich uczniów.

Sposób przedstawiania Kolumba w brytyjskich podręcznikach

Do czasu wprowadzenia pierwszej ogólnokrajowej podstawy programowej w 1991 r. Krzysztof Kolumb był tematem powszechnie występującym w brytyjskich podręcznikach. Zwykle zagadnienie nosiło tytuł „Wyprawy odkrywców” i skupiało się na dokonaniach trzech najważniejszych podróżników: Kolumba, Ferdynanda Magellana i Francisa Drake’a. Wyprawy były przedstawiane głównie jako mające na celu odkrycia i kierowane ciekawością naukową, a nie chęcią zysku.
Po wprowadzeniu obowiązkowej podstawy programowej w 1991 r. znacznie większy nacisk położono na historię kraju; jeden z Sekretarzy Stanu uważał, że przynajmniej 80% podstawy powinno dotyczyć historii Wielkiej Brytanii, a podręczniki odzwierciedlały tą opinię. Uwaga została skupiona na rozwoju Imperium Brytyjskiego, w rezultacie bardzo niewiele podręczników wspominało o podróżach Kolumba i Magellana; nacisk położono na brytyjskich odkrywców (Drake, Cook) i powiązania Wielkiej Brytanii z Kanadą, Ameryką, Indiami, Australią i koloniami brytyjskimi w Afryce. Temat dotyczący Kolumba to do dnia dzisiejszego „biała plama” w brytyjskich podręcznikach do historii. Kolumb nie pojawia się również w nowej podstawie programowej, która ma zostać wprowadzona do szkół we wrześniu 2014 r., a więc mało prawdopodobne jest, że znajdzie się w brytyjskich podręcznikach w przyszłości.


Sposób prezentacji tematu w polskich podręcznikach szkolnych

W polskich podręcznikach szkolnych omówienie biografii i odkryć Krzysztofa Kolumba nie stanowi odrębnego modułu nauczania, ale wkomponowane jest w zakres dużego zagadnienia dotyczącego wypraw podejmowanych przez żeglarzy i podróżników w XV i XVI wieku oraz konsekwencji dokonywanych przez nich odkryć. Zarówno w podstawie programowej nauczania jak i opartych na niej podręcznikach akcentuje się zagadnienia takie jak: przyczyny i przebieg najważniejszych wypraw odkrywczych, wynalazki umożliwiające podejmowanie podróży transatlantyckich, czynniki, które decydowały o podejmowaniu przez poszczególne państwa ekspansji na innych kontynentach, wreszcie konsekwencje społeczne, ekonomiczne i kulturalne odkryć dokonywanych w tamtym okresie, tak dla państw europejskich, jak i dla Nowego Świata. Ponieważ Polska nie brała udziału ani w wyprawach odkrywczych XV i XVI wieku, ani w będącej jej konsekwencją ekspansji Europejczyków na inne kontynenty, w nauczaniu historii w polskich szkołach nie akcentuje się w specjalny sposób związku postaci Krzysztofa Kolumba z późniejszym zjawiskiem kolonializmu. Tworzenie kolonii i rywalizacja na tym tle państw europejskich jest rozpatrywana w kontekście tego zagadnienia wyłącznie jako jeden z wielu skutków wielkich odkryć geograficznych, w tym m.in. wypraw Krzysztofa Kolumba.

 


Licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 2.5 License